Dr. Monk lost op een creatieve manier wereldproblemen op (Dutch)

Als we vrouwelijke krachten meer zouden inzetten, zouden we veel meer bereiken als maatschappij.

Interview door Lisa Goudsmit

Lynn Zebeda (32) en Ama van Dantzig (34) waren eerst beste vrienden, werden zakenpartners en vervolgens ook familie. In 2011 richtten ze samen Dr. Monk op: een creatieve studio die maatschappelijke vraagstukken aangaat. Ze werken voor klanten als Philips, VPRO en Tony’s Chocolonely.

Wat een opvallende naam, Dr. Monk. Hoe kwamen jullie daarop?
Lynn: ‘Ama’s vader was professor in Ghana. Hij was historicus en gaf les over onder andere het Nederlandse aandeel in slavenhandel. Hij schreef drie decennia lang brieven naar zijn zus Doortje in Nederland. Daarin kwam ook Dr. Monk voor: een klein aapje dat allemaal avonturen beleefde.’

Ama: ‘We hadden vaak gesprekken over Ghana, Nederland, Suriname en thema’s als slavenhandel; daarom noemden we ons bedrijf Dr. Monk. Voor mij staat dat aapje namelijk voor het dichten van de kloven tussen die werelden.’

Hoe en waarom zijn jullie Dr. Monk begonnen?
Lynn: ‘Ik werkte hiervoor als consultant in leiderschap en sociaal ondernemerschap. Toentertijd woonden Ama en ik samen in een ‘anti-kraakpaleis’ en filosofeerden daar met al onze vrienden over onze visie op de wereld; Dr. Monk hebben we uiteindelijk boven die ideeën gehangen als een soort paraplu. Vernieuwing is onze focus, onderliggende thema’s zijn globalisering, diversiteit en alles wat te maken heeft met ongelijkheid en machtsstructuren.  Ons logo lijkt niet voor niets op een kam: een Afrikaans symbool voor vrouwelijke kwaliteiten. Sinds de start van Dr. Monk in 2011 zijn Ama en ik veranderd en gegroeid, maar er speelt ook veel meer in de wereld.’

Hoe bedoel je dat?
Lynn: ‘De oude wereld die nu afbrokkelt, werd gedomineerd door mannen van middelbare leeftijd. Het vrouwelijke neemt nu meer de overhand; dat moet ook wel als we het willen redden met elkaar. Wat er voor mij mis is in de wereld, is dat de balans tussen mannelijke en vrouwelijke eigenschappen is doorgeschoten. Er ligt te veel nadruk op het competitieve en het kortetermijndenken; masculiene waarden, naar mijn idee. Feminiene kracht vertaalt zich in eigenschappen als langetermijndenken, empathie, samenwerken en volhardend zijn. Die waarden hebben we nodig. Die zitten in zowel mannen en vrouwen trouwens, maar we moeten ze wel vinden.’

Op welke manier dragen jullie je steentje daaraan bij?
Ama: ‘Wij lossen op een impactvolle, creatieve en authentieke manier problemen op, vanuit een visie voor een nieuwe wereld die duurzamer en gelijkwaardiger is. Ik ben dat in eerste instantie vanuit Ghana gaan doen, Lynn vanuit Nederland, nu werken we met internationale teams. Een goed voorbeeld is ons werk met Philips, waar vanuit initiatieven worden ontwikkeld voor opkomende economieën. Wij werkten bijvoorbeeld aan een borstvoedingsproject met vrouwen in Ghana en Kenia, om te onderzoeken wat ze daarvoor nodig hebben. Denk dan aan een kolfapparaat, maar ook aan stroom daarvoor; dat is er niet, dus moet je werken met zonne-energie. Ook nodig is koeling, hygiënische omstandigheden en kinderopvang die weet hoe ze daarmee om moeten gaan. Zo is zo’n thema als borstvoeding als de binnenkant van een ui, daar omheen zitten allerlei lagen waar die kern effect op heeft.’

Waar hebben jullie nog meer aan gewerkt de afgelopen tijd?
Lynn: ‘We bewegen ons in veel verschillende werelden, van de VN in New York tot aan informele wijken in Afrika. Dat helpt ons in het oplossen van vraagstukken. Voor Tony’s Chocolonely zijn we bijvoorbeeld bezig vanuit West-Afrikaans perspectief problemen omtrent kinderarbeid op te lossen. Voor de VPRO hebben we documentaires geproduceerd, zoals ‘Sunny side of spirit’ van Sunny Bergman.’

Ama: ‘Daarin ben ik zelf met mijn familie in Ghana te zien. We doen ook eigen producties, zoals een kunstenfestival in Accra. Allemaal bouwsteentjes voor een nieuwe wereld’ 

Wie zijn jullie rolmodellen?
Ama: ‘Ik denk dan meteen aan onze oma’s. Mijn familie is Togolees, al ben ik in Ghana geboren. Mijn oma woont in Togo en is een belangrijke herinnering aan alles wat down to earth is. Ze woont heel simpel op een boerderij: ze leeft van wat uit de grond komt. Daar heef ze echt voor gekozen, voor dat lemen hutje. Ze praat vanuit een totaal andere wereld, waar wij denk ik allemaal naartoe moeten. Dat is een wereld met respect voor de natuur, met langetermijnvisie richting de toekomst en het verleden, met respect voor alles wat is geweest en dankbaarheid voor waar wij nu zijn. Mijn oma is heel grappig en kritisch, door haar denk ik anders. Laatst at ik bijvoorbeeld met haar en lachte ze omdat ik een lepel gebruik, zij eet met haar handen. Ze zei: ‘jullie denken met je lepels vooruitgang geboekt te hebben, maar ik voel met mijn handen meteen of eten goed is en niet te warm’.’

Lynn: ‘Ik ben een soort van kloon van mijn Surinaamse oma, zegt men. Zij was een intuïtieve strijder met humor. Dat zijn waardes waar ik ook naar leef.’

Om het even over Internationale Vrouwendag te hebben: hoe belangrijk is die dag?
Ama: ‘Heel belangrijk. Het is heel jammer dat het nodig is, maar ik ben ook heel trots op activisten die durven te staan voor vrouwen. Je kan als man niet zomaar vrouwenonderwerpen kapen om zieltjes te winnen, zoals bijvoorbeeld Geert Wilders met zijn ‘verzetsspray’. In een ‘nieuwe wereld’ zou je op Vrouwendag niet strijden, maar vieren wat er al is aan rechten en wie je bent. Vrouw zijn is zoiets veelsoortigs, we zouden vrouwen in al hun diversiteit moeten vieren.’

Noemen jullie je feministen? En zo ja, wat betekent dat dan?
Lynn: ‘Ja, zeker. Ik ben heel erg fan van vrouwelijke kracht, en wat het betekent vrouw te zijn. Ik heb net een baby gekregen en was bang dat mijn wereld klein zou worden als ik moeder zou worden, maar dat is juist niet gebeurd. Ik ben strijdvaardig.’
Ama: ‘Ik vind het grappig dat het zo populair is je nu een feminist te noemen. Jaren geleden vroeg iemand me dat ook, en twijfelde ik nog. Ik stond wel voor vrouwenrechten en gelijkheid, maar wilde me geen feminist noemen. Dit omdat ik de connotatie met feminisme toen negatiever en oubolliger vond. Nu vind ik het als ideologie belangrijker dan ooit.  Als we vrouwelijke krachten meer zouden inzetten, zouden we veel meer bereiken als maatschappij.’

Hoe zien jullie dat voor je?
Ama: ‘Vrouwen zijn, zegt men, vredelievender, maar ik weet niet of dat per se zo is. Dat is generaliseren. Het gaat om inclusiviteit.’

Lynn: ‘Nederland is stiekem een macholand, veel vrouwen krijgen bijvoorbeeld minder betaald en zijn financieel afhankelijk van mannen, maar het kan nog erger. Kijk naar het statistieke fenomeen van ‘missing women’ in een land als India, waar minder vrouwen zijn dan je zou verwachten, puur door de manier waarop meisjes en vrouwen behandeld worden. Daar is nog meer om voor te vechten. Maar wat Ama zegt is ook zo: we moeten niet alleen voor vrouwen vechten, we moeten iedereen de ruimte geven bij te dragen.’

Ama: ‘Ja en we moeten ook concreet gelijke rechten hebben. Vrouwen moeten als volledig volwassen medemens worden gezien. Mensen die meedenken, meebeslissen en meedoen. Dat is vaak niet het geval. Ik wil kloven overbruggen: tussen arm en rijk, man en vrouw, de westerse wereld en Afrika. Ik realiseer me wel dat ik dingen kan bereiken omdat ik bepaalde privileges heb, bepaalde opleidingen, een bepaalde positie. Omdat ik mensen om me heen heb die gelijkgestemd zijn. Dat geeft me de kracht een feminist te zijn. Dat gezegd hebbende: feminisme is niet mijn einddoel.’

Lynn: ‘Nee, het is een manier van zijn.’